WELESOWY JAR

Bożywoj

To nieprawda, Wojenie. Wszystkie teksty historycy rozważają pod kątem co jest w nich prawdą, a co nie. Nie spotkałem tekstu nawet współczesnego (nie liczę podręczników do matematyki Smile

), który zawierał by tylko i wyłącznie wiadomości prawdziwe i dokładnie przedstawione.

Badając tekst Długosza wcale nie jest niemożliwe, jak piszesz, sprawdzić co jest w nim prawdą, a co nie. Można porównywać go z innymi tekstami źródłowymi (Anonim, Kadłubek), z materiałami archeologicznymi i etnograficznymi, z motywami epickimi średniowiecza zachodniego i polskiego (czym z dobrym skutkiem zajmue się np. Banaszkiewicz), itd. W ten sposób można wyodrębnić informacje wiarygodne oraz nie. Z Długoszem jest ten problem, że wiele z tego co pisze podważa się bez problemu (np. różnego rodzaju wątki rzymskie w dziejach Słowian, mnożenie tej samej postaci znanej z innych kronik). Z tego powodu jego tekst powinien być potraktowany jako pomocniczy, a nie jako główne źródło informacji (jak to zrobił Kowalik).

Wojen

Ja swoje argumenty podałem, trzymam się ich nadal i jestem "za". Podałem je, ponieważ o nie prosiłeś, gdybys napisał wprost "podajcie swoje argumenty za, a ja je zaraz skrytykuję", to pewnie bym sobie w ogóle darował. Jest więc tak jak sugerowałem, że nie zalezy Ci na opiniii czytelników o ksiązce, a chcesz za wszelka cene przekonać wszystkich że książka jest niewiele warta. Obrażasz sie na Kowalika, że podaje tylko argumenty popierające jego tezy, ale to samo mozna powiedzieć o innych autorach, że nikt z nich nie podał argumentów podanych przez Kowalika, które stoją w sprzeczności do ich teorii. Szczerze mówiąc to trochę śmieszne.

Bożywoj

Wojen

Pomorzanin

Jakie źródła posiadają według ciebie status "wyjątkowości" u Kowalika?

Bożywoj

Właściwie oprócz pytania Pomorzanina nasuwa sie inna uwaga:

Poprzednicy Kowalika wymieniali już źródła przez niego podane. Co więcej, czytając Gieysztora czy Szyjewskiego widać wyraźnie, że naukowcy ci się wahają, rozważają za i przeciw różnym znaczeniom Swaroga, ale kładą nacisk na tworzenie pewnego szkieletu tej konstrukcji, stworzenie fundamentu (dokonując oceny wartości poszczególnych informacji, na ile można się na nich opierać), na którym można budować teorie. U Kowalika ten szkielet-fundament zniknął zastąpiony ciągiem przykładów. W efekcie mamy tę samą sytuację co u wspominanego Łowmiańskiego - po wyciągnięciu ze spodu wątpliwej interpretacji na której wszystko się opiera (np. potraktowania Długosza jako pewnego materiału źródłowego) cała konstrukcja musi runąć.

Trzymałem wczoraj w rękach wznowienie "Mity, podania..." Strzelczyka. Jeśli ktoś uważa, że moja opinia o Kowaliku jest krzywdząca niech lepiej nie czyta co tam autor dopisał we wstępie. Streszczając Kowalik został tam postawiony obok takich autorów jak Trentowski czy Białczyński.

Wojen

Bożywoj

Wśród wymienionych wyżej tekstów nie widzę ani jednego, który nie pojawił by się we wcześniejszych opracowaniach naukowców. Właściwie należy dodać, że wcześniej często korzystali oni z oryginałów, a nie opracowań.

Osobną kwestią jest metodologia naukowa, która rzutuje na wymowę tekstów i może wprowadzać w błąd. I tak się właśnie stało, moim zdaniem, w przypadku Kowalika.

Biorąc na przykład pod uwagę źródła etnograficzne Kowalik dowolnie je sobie dobiera i dowolnie pomija. Nie ma to nic wspólnego z obiektywnym podejściem.

Ponadto w sposób nieuzasadniony posługuje się źródłami obcymi. Stosuje analogie ze starożytnej Grecji przypisując Słowianom podobną rolę wierzeń związanych z gwiazdami. Tymczasem w Grecji wyglądało to zupełnie inaczej! Dziwię się, że nie zdaje sobie z tego sprawy skoro wymienia w bibliografii Stommę (sic!). To zresztą chyba nie jedyny przypadek kiedy powołuje się na książki, a tak naprawdę zdaje się nie znać ich treści.

Do tego dochodzi nieznajomość sytuacji gospodarczo-społeczno-kulturowej Słowian, o której informują nas źródła archeologiczne, a które Kowalik pomija w badaniach. Efektem tego są właśnie takie kwiatki o roli kowalstwa wśród Słowian.

Wojen

Bożywoj

Co do cytatów to po prostu nie chce mi się wertować wszystkich książek w ich poszukiwaniu. Nic nowego jednak tu nie znalazłem (w przeciwieństwie choćby do Słupeckiego, który zaprezentował tekst o słowiańskim kulcie z biblioteki w Australii).

Co do tego, czy inni badacze piszą w kółko to samo - pozostawiam to bez komentarza. Szyjewski poszedł jednak krok dale niż Gieysztor, ale nie wszyscy muszą to zauważać.

Czy Kowalik zgłębił sens słowiańskiej religii i filozofii? Raczej stworzył swoją własną filozofię i przypisał ją Słowianom.

Pomorzanin

Dziękuję za odpowiedź na moje pytanie. Cóż, moim zdaniem cytat przywołany przez ciebie, Wojenie, absolutnie nie dowodzi "odkrywczości" Kowalikowych źródeł, może za wyjątkiem kwestii "źródeł greckich, publikowanych w serii Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian" (brak mi tu kompetencji, by się rzetelnie wypowiedzieć). Faktem natomiast jest, że u Kowalika aż roi się od wyrazów z asteryskiem, ale dla szkoły semiotycznej, w której nurt ten się wpisuje, nie jest to żadne novum.
Gieysztorowi i Strzelczykowi należy się obrona, są to prace po prostu starsze, więc zarzuty wobec nich są nieuczciwe; poza tym, oni starali się trzymać faktów, a Kowalik mocno "popłynął". Zebrał wiele materiałów do kupy, niewiele jednak z tego wynika; gdyby z każdego rozdziału wyciąć stertę powtarzających się przykładów, mało by się tam ostało treści. Rozumiem, że ta praca może być podręcznym zbiorem tekstów źródłowych, ale to za mało - problemem pozostaje wartość merytoryczna książki (nie tyle cytowanych źródeł, lecz ich interpretacji), ponaciągać źródła każdy głupi potrafi.
Trzymam więc stronę Bożywoja, zdając sobie przy tym sprawę, ze przyczyną niezgody między nami jest chyba różnica naszych podejść: my patrzymy z punktu widzenia nauki (cokolwiek to znaczy), ty zaś z perspektywy człowieka głębokiej wiary, którego bardziej od faktów interesują sensy czy wartości, które można im przypisać. I tu przyznam, że zadziwia mnie fakt, że skłaniasz się ku temu akurat ty, bo Bożywoj wydaje się mieć rację pisząc, że Kowalik "Raczej stworzył swoją własną filozofię i przypisał ją Słowianom". Z drugiej jednak strony, nie jest to niezrozumiałe...

Wojen

Pomorzanin

Szyjewski to ta sama szkoła co Kowalik, jedyne co można mu poczytać za zasługi, to tylko tyle, że mniej pływa. Co z tego, że Kowalik podjął próbę, Białczyński też to zrobił... Ale nie krytykuję tego wyboru, zapewne rzecz gustu.
Co do książek, to ja znam jedną doskonałą: Tarzycjusz Buliński "Człowiek do zrobienia". Antropologiczna, ale z masy względów godna polecenia każdemu.